Korelacije se u geotehnici sprovode u cilju uspostavljanja veza između rezultata testova in-situ ispitivanja tla, kao što su:
- test statičke penetracije (CPT – Cone Penetration Test),
- test standardne penetracije (SPT – Standard Penetration Test),
- dilatometarski test (DMT – DilatoMeter Test),
- seizmički dilatometarski test (SDMT – Seismic DilatoMeter Test),
- presiometarski test (PMT – PressureMeter Test).
Najčešće se korelacije sprovde u cilju uspostavljanja veza rezultata SPT testa sa parametrima CPT testa, jer je kroz istoriju in-situ ispitivanja tla sproveden veći broj SPT testova od CPT testova. Međutim, sprovode se i korelacije rezultata CPT testa sa parametrima SPT testa, tako da se na osnovu rezultata CPT testa može dobiti i broj udaraca po dubini tla. Ovakve korelacije su svakako korisne, jer se istim mogu višestrano analizirati mehanički parametri tla. S druge strane, sprovode se i korelacije rezultata CPT testa sa parametrima laboratorijskih ispitivanja tla. Takođe, postoji opcija i implementacije algoritama simulacije laboratorije numeričkim analizama u softver, na osnovu korelacija iz rezultata CPT testa. To znači da se na osnovu rezultata CPT testa, korelacijama, može čak razviti i konstitutivni model ponašanja tla. Pitanje pouzdanosti ovakvih konstitutivnih modela ponašanja tla je uvek otvoreno i diskutabilno, tako da se mora kritički razmatrati. Još jedna primena korelacija je da se iz rezultata CPT testa odrede tipovi tla. U tom smislu se iz jednog ili većeg broja CPT testova, korelacijama, određuje veći broj parametara tla, a kroz fazi logiku (fuzzy logic) određuju se tipovi tla po dubini.
Generalno razmatrajući, korelacije se mogu sprovesti:
- empirijski (na osnovu sprovedenih in-situ ispitivanja tla),
- geotehničko-matematičkim analizama i izrazima za uspostavljanje relacija među vrednostima.
S obzirom da nije uvek moguće sprovesti korelacije za sve parametre, to se pažljivo selektuju parametri za koje se sprovode empirijske korelacije i parametri za koje se sprovode geotehničko-matematičke analize. Neki postojeći softveri, za analize CPT testova, rade prema ovakvom algoritmu korelacija, a takođe, softveri koji se koriste za in-situ opremu za sprovođenje CPT testova zasnivaju se na ovakvom pristupu u korelacijama parametara (empirijski i geotehničko-matematičkim analizama).
Korelacije se, matematički posmatrano, sprovode primenom regresionih analiza (nelinearni modeli) za određene tipove matematičkih funkcija, tako da se primenom statističkog koeficijenta korelacije određuje koja funkcija najbolje opisuje ponašanje koreliranog parametra prema datom testu. Najčešće se koriste funkcije:
- linearna,
- stepena,
- eksponencijalna,
- logaritamska,
- polinomska.
Primer modela parametara koji se in-situ mere, naknadno pororačunavaju geotehničko-matematičkim analizama i izrazima za uspostavljanje relacija među vrednostima i empirijski koreliraju iz CPT testa su:
- otpornost prodiranja konusa – meri se,
- trenje po omotaču – meri se,
- koeficijent trenja – proračunava se,
- inklinacija – meri se,
- porni pritisak – meri se,
- koeficijent pornog pritiska – proračunava se,
- korigovana otpornost prodiranja konusa – proračunava i korelira se,
- efektivna otpornost prodiranja konusa – proračunava se,
- ukupni vertikalni napon – proračunava se,
- efektivni vertikalni napon – proračunava se,
- neto otpornost prodiranja konusa – proračunava se,
- koeficijent dinamičkog pornog pritiska – proračunava se,
- normalizovana otpornost prodiranja konusa – proračunava se,
- normalizovano trenje po omotaču – proračunava se,
- klasifikacija tla – proračunava i korelira se,
- relativna zbijenost – proračunava i korelira se,
- ugao unutrašnjeg trenja – proračunava i korelira se,
- nedrenirana smučuća čvrstoća – proračunava se,
- indeks tipa ponašanja tla – proračunava i korelira se,
- ekvivalentna SPT N60 vrednost – proračunava se,
- ukupno trenje – meri se,
- ukupna sila – meri se.